Habiliteren ja rehabiliteren

Rehabiliteren lea áigeráddjejuvvon bálvalus mii fállojuvvo vai sáhttá fállat veahki geavaheaddji iežas bargui olahit buoremus lági mielde funkšuvnna ja máhtestuvvandáidduid, ovttaárvosašvuođa ja searvama sosiálalaččat ja servodagas.  

Habiliteren lea seamma, muhto lea vuosttažettiin doaibmabidju mánáide dahje ollesolbmuide geat leat eamidearvvašvuođa- ja/dahje doaibmaváttisvuođat dahje leat árrat buohccán dasa. Dán joavkku olbmuid habiliteren ii dárbbaš leat áigeráddjejuvvon proseassa.  

Habiliteren- ja rehabiliterenmannolagas leat dábálaččat máŋga iešguđetlágan ovttaskasbálvalusat/-doaibmabijut, omd. dearvvašvuođabálvalusat ruovttus ja praktihkalaš veahkki/oahpaheapmi.  

  • Galgá leat rehabiliteren-/habiliterenpotensiála, ja ohccis ferte leat mokta dasa. 
  • Galget leat čielga mihtut oktan doaibmabijuiguin main bohtet ovdan ahte dát leat ohcci mihtut. 
  • Dárbu/doaibmabidju ii gáibit orruma ásahusas.  

Bálvalusa ulbmil lea

  • Eastadit, dikšut ja heivehit hálddašit dávddaid, vahágiid, vigiid ja hedjonan doaibmanávccaid 
  • Ovddidit sosiála oadjebasvuođa, buoridit heajosdilálaččaid eallineavttuid, váikkuhit ovttaárvosašvuhtii ja dásseárvui ja eastadit sosiála váttisvuođaid 
  • Sihkkarastit ahte ovttaskas olmmoš oažžu vejolašvuođa eallit ja orrut iešheanalaččat, ja ahte sus lea aktiivvalaš ja jierpmálaš eallin ovttas earáiguin 
  • Habiliterema ja rehabiliterema ulbmil lea nannet geavaheaddji vejolašvuođaid bisuhit dahje oažžut fas massojuvvon doaibmanávccaid, váikkuhit iešhálddašeapmái ja bisuhit buoremus lági mielde doaibmadási.  

Geat sáhttet oažžut habiliterema ja rehabiliterema

Gieldda ássiin geain leat máŋggadáfot dárbbut ja rehabiliteren-/habiliterendárbbut. Rehabiliteren ja habiliteren sáhttá guoskat buot ulbmiljoavkkuide ja buot ahkejoavkkuide ja galgá gokčat sihke sosiála, psykososiála ja medisiinnalaš dárbbuid.  

Maid don sáhtát vuordit mis

  • Mii vástidat áinnas du gažaldagaide
  • Mis lea jávohisvuođageasku ja leat olmmošlaččat 
  • Bálvalus váldá vuolggasaji du dálá eallindilálašvuođas ja du mihtuin
  • Ráhkaduvvon plána prosessii du mihtuid vuođul 
  • Fállojuvvon doaibmabijut leat máhttovuđogat

Maid mii vuordit dus

  • Don ja/dahje du ovddasteaddji leat/leahppi aktiivvalaččat mielde ovddideamen dearvvašvuođa ja máhtestuvvama 
  • Don leat mielde hábmemin mihtuid ja doaibmabijuid 
  • Don leat mielde ráhkadeamen mihtuid fálaldahkii